De aansprakelijkheid van een instructeur of instructrice. Hoe zit dat juridisch?
Paardrijden is niet zonder risico’s. We hebben immers te maken met levende en onvoorspelbare dieren. Een paard kan op elk moment schrikken, op hol slaan, steigeren of bokken. De kans op ongevallen en (zwaar) letsel is dan ook zeker niet uitgesloten.
Dat roept de vraag op hoe het juridisch eigenlijk zit met de aansprakelijkheid van instructeurs en instructrices. Kunnen zij aansprakelijk gesteld worden als een ruiter of amazone tijdens hun les valt en letsel oploopt? Of komt dat voor eigen rekening van de ruiter of amazone omdat paardrijden nu eenmaal risico’s met zich meebrengt? Wij leggen het je graag uit in dit blog.
Situatie 1: instructeur geeft les aan ruiter of amazone met eigen paard
Allereerst de situatie dat de ruiter of amazone zijn of haar eigen paard meeneemt naar de les van de instructeur. Stel nu dat de ruiter tijdens de les ten val komt en gewond raakt, omdat het paard plotseling op hol slaat of begint te bokken. Op hol slaan of bokken is juridisch gezien een zogeheten ‘eigen gedraging’ van het paard. Met andere woorden: het op hol slaan of het bokken komt voort uit de eigen energie van het dier. In zo’n geval is het aansprakelijk stellen van een instructeur eigenlijk niet of nauwelijks mogelijk.
De juridische maatstaf die wordt gehanteerd bij aansprakelijkheid van instructeurs voor een ongeval tijdens de paardrijles, is namelijk of de instructeur een zogeheten ‘onrechtmatige daad’ heeft gepleegd. Dat betekent dat de instructeur behoorlijk onzorgvuldig moet hebben gehandeld. Bij een eigen gedraging van het paard is dat natuurlijk niet snel aan de orde.
De instructeur kan er immers weinig aan doen wanneer een paard zelf besluit om er vandoor te gaan en de ruiter daardoor vervolgens ernstig ten val komt. Daar komt bij dat een ruiter natuurlijk vrijwillig op het paard gaat zitten. Daarmee neem je als ruiter de risico’s die inherent zijn aan de onberekenbaarheid van een paard eigenlijk op de koop toe. Zéker als de ruiter bijvoorbeeld (zeer) ervaren is.
Wanneer zou een instructeur dan wél aansprakelijk kunnen zijn? Dan kun je dus denken aan de situatie dat de instructeur een bepaalde instructie geeft aan de ruiter tijdens de les, die dusdanig onzorgvuldig is dat de instructeur daarmee een ‘onrechtmatige daad’ begaat. De juridische lat daarvoor ligt best hoog en wordt telkens ingekleurd aan de hand van alle omstandigheden van het geval.
Was de gevallen ruiter ervaren of onervaren? Was de ruiter angstig en heeft de instructeur dit bijvoorbeeld herhaaldelijk en onterecht genegeerd? Heeft de instructeur onzorgvuldig gebruik gemaakt van een zweep en daarmee het paard onnodig opgejaagd? Of heeft de instructeur onverstandige en gevaarlijke instructies aan de ruiter gegeven? Heeft de instructeur nagelaten om bepaalde (veiligheids)maatregelen te treffen, terwijl dat wel van de instructeur gevergd had kunnen worden?
Dat zijn allemaal vragen die in zo’n geval beantwoord zullen moeten worden. In ieder geval staat vast dat de lat voor het aansprakelijk stellen van een instructeur hoog ligt. Een instructeur is niet snel aansprakelijk. En dat is natuurlijk ook begrijpelijk, want welke instructeur of instructrice zou anders nog willen lesgeven?
Pas als de instructeur onzorgvuldig handelt en hem dus echt iets valt te verwijten, komt aansprakelijkheid mogelijk om de hoek kijken. In dat geval vindt er overigens vaak ook nog een zogeheten ‘eigen schuld correctie’ plaats. Dat betekent dat de ruiter vaak een gedeelte van de schade zélf moet dragen, omdat je door vrijwillig op een paard te stappen natuurlijk bepaalde risico’s accepteert en incalculeert.
Situatie 2: instructeur geeft les aan ruiter of amazone met een niet eigen paard
Dan de situatie dat de instructeur lesgeeft aan een ruiter of amazone met een paard die niet van de ruiter of amazone zelf is. Bijvoorbeeld de manegeruiter die op een manegepaard deelneemt aan een les. Maakt dat uit? Ja, dat kan inderdaad verschil maken.
Juridisch gezien is er namelijk ook nog een zogeheten ‘risicoaansprakelijkheid’. Dat betekent dat de eigenaar-bezitter óf de bedrijfsmatig gebruiker van een paard risico-aansprakelijk is voor schade die het paard door een eigen gedraging veroorzaakt. Een verwijt aan de eigenaar of bedrijfsmatig gebruiker (bijvoorbeeld onzorgvuldig handelen) is daarvoor niet nodig. Het gaat namelijk om een risicoaansprakelijkheid en die geldt in feite altijd.
Een voorbeeld van een bedrijfsmatig gebruiker is een manegehouder die zijn eigen paarden tegen betaling inzet tijdens rijlessen. Indien zo’n paard er vervolgens tijdens de les vandoor vliegt, bokt en/of steigert, en daardoor de ruiter valt en letsel oploopt, is de eigenaar of bedrijfsmatig gebruiker van het paard (risico)aansprakelijk voor die schade.
Ook hier vindt eventueel nog een ‘eigen schuld correctie’ plaats, nu de ruiter immers vrijwillig heeft besloten te gaan paardrijden. Kortom, aansprakelijkheid van de instructeur is ook hier dus niet snel aan de orde. Tenzij de eigenaar of bedrijfsmatig gebruiker van het paard natuurlijk zelf tegelijkertijd ook de instructeur is tijdens de les.
Hoe zit het dan als de instructeur tijdens de les een instructie heeft gegeven en het paard op die instructie reageert? Bijvoorbeeld dat de ruiter van de instructeur het paard moet laten galopperen?
Dan handelt het dier in principe niét vanuit zijn eigen energie. Het volgt immers de hulp op van de ruiter, die weer luistert naar de instructie van de instructeur. Dat betekent dat er in dat geval geen risicoaansprakelijkheid van toepassing is. Immers, die risicoaansprakelijkheid is alleen van toepassing bij eigen gedragingen van het paard.
In zo’n geval, dus als er een instructie wordt gegeven door de instructeur en het paard daar vervolgens op reageert of de instructie opvolgt, én er ontstaat vervolgens letsel aan de ruiter, dan zou de instructeur wél aansprakelijk kunnen zijn op grond van een onrechtmatige daad. Daarvoor gelden dan weer dezelfde eisen als hierboven omschreven bij situatie 1.
Dus: heeft de instructeur onzorgvuldig gehandeld? Het antwoord op die vraag is afhankelijk van alle omstandigheden van het geval en de lat ligt daarvoor dus hoog. En als er al aansprakelijkheid wordt aangenomen, dan is er eventueel ook nog de ‘eigen schuld correctie’, waardoor de ruiter een gedeelte van de schade mogelijk zelf moet dragen.
Wil jij als instructeur zaken vooraf goed regelen en problemen met aansprakelijkheid voorkomen? Bekijk dan hier onze populaire hippische contracten op maat
Maak jouw eigen instructie-overeenkomst
Voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Zo kun je in een instructie-overeenkomst op maat vastleggen dat de lesklant zich bewust is van de gevaren die inherent zijn aan het berijden van paarden.
Mocht zich een situatie voordoen waarbij jij als instructeur of instructrice aansprakelijk wordt gesteld, dan kan een instructie-overeenkomst met zo’n bepaling over aansprakelijkheid zeker door een rechter worden meegewogen.
Daarnaast is het sowieso raadzaam om een instructie-overeenkomst met jouw lesklant te sluiten. In een overeenkomst kun je niet alleen afspraken maken over aansprakelijkheid, maar bijvoorbeeld óók regels opnemen over annulering van lessen of afspraken over betaling.
Heb jij een andere vraag over aansprakelijkheid?
Stuur gerust een mailtje naar ons kantoor info@felix.nl.
